Marije van den Berg (Foto: Hans Kouwenhoven)

In de wijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam grijpen ze de energietransitie aan om de samenwerking in de wijk enorm te versterken. Met als doel: betaalbare duurzame energie én kansen voor bewoners! Een heel energiek maar soms ook taai proces.

Gemeenteraden krijgen maar moeilijk grip op de vele regionale samenwerkingsverbanden die er zijn en dat leidt tot een pijnlijk gebrek aan democratische legitimiteit. Een oplossing kan zijn om het aantal samenwerkingsverbanden terug te dringen. Wellicht ontkomen we uiteindelijk ook niet aan een extra democratisch gekozen regionale bestuurslaag.

In 2003 schreef ik in het GSB|blad, het magazine over hetgrotestedenbeleid, een artikel over bewonersparticipatie met daarin de negen ‘faalfactoren’. (Blijkbaar was ik ook toen al geïnteresseerd in waar we maar eens mee moesten stoppen.) Helaas nog steeds actueel: de ‘lessons learned’ in contact tussen bestuur en burger anno 2003.

Wat kun je als gemeentebestuur meewegen bij de keuze tussen ‘groot en meeslepend’ participeren of het juist klein en fijn houden?

Voor je kunt nadenken over wat je wilt bereiken als gemeentebestuur, en hoe, moet een gemeenteraad weten: waar willen we over gaan? En dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Een essay over de energietransitie en de gemeenteraad.

Participatie is het benutten van het collectieve verstand, passende zeggenschap voor bewoners en samen uitdenken en uitvoeren. Allemaal broodnodig om de energietransitie werkend te krijgen. Om die reden moet participatie van hoge kwaliteit zijn. Onze raadsleden hebben daar namens onze gemeenschappen invloed op. Wat hebben zij daarvoor nodig? Een preciezere blik op kwaliteit. Om steviger en doelgerichter te kunnen sturen, scherp te kunnen toezien en met gezag te kunnen controleren op besluitvormings- en uitvoeringsprocessen.

Dertig regio’s in Nederland maken in een moordend tempo ‘strategische keuzes’ voor de klimaatdoelen in 2030: de Regionale EnergieStrategieën (RES). De keuzes voor energiebesparing en energieopwekking monden uit in dertig “aanbiedingen” aan het Rijk met gevolgen voor iedereen. Maar wie maakt die keuzes grosso modo? Dat doen wethouders, ambtenaren en netbeheerders. Aan de legitimiteit daarvan twijfelen wij. Aan de noodzaak niet. Democratisch reparatiewerk, dan maar, en een duidelijke oproep aan gemeentebesturen: dicht het democratische tochtgat.

Op weg naar meer democratie in de uitvoering — Voor de gemeenteraad valt de grootste winst te behalen in democratisch toezicht op uitvoering en beheer. Daarvoor is wel een kleine opfrisser nodig van de taakopvatting van raadsleden. In dit artikel schets ik de context en geeft ik je vier pijlers waarop de controlerende taak van de gemeenteraad in de uitvoeringsfase is uit te bouwen.

In de onlangs gevormde gemeente Beekdaelen in Limburg willen ze serieus werk maken van het herverdelen van zeggenschap tussen de gemeente en de gemeenschap. Ik mocht daar voorafgaand aan de fusie een verhaal houden voor bestuurders, inwoners, politici en ambtenaren. Mijn verhaal heette Pleidooi voor grilligheid. Een verhaal over een 'visie op zelfsturing' en wat je dan niet moet vergeten.

Hoe doe je dat, met initiatiefnemers in je eigen stad gezamenlijk optrekken, dingen veranderen met of zonder overheid en marktpartijen? Wat vraagt dat van de lokale overheid? En hoe ziet de volgende fase van lokale ruimtelijke initiatieven eruit? Om deze vragen te beantwoorden brachten Simon Franke, Frans Soeterbroek en Jeroen Niemans mij in 2015 met Marit Overbeek in contact. We voerden een gesprek over het nieuwe stadmaken, dat als essay in de gelijknamige bundel is verschenen.

Een reactie op het rapport 'Vertrouwen in burgers' (2012) die nog steeds actueel is.

Een vurig betoog voor vertrouwen hield Jan Terlouw in december 2016 in De Wereld Draait Door. Zijn metafoor? Het touwtje uit de brievenbus. Hij raakte de harten van velen. Ook dat van ons. Toch houden Angela Riddering en ik een pleidooi voor gezond wantrouwen.

Materiaal uit 2014 en begin 2015 op een rijtje waarin het lokale democratische samenspel aan de orde is. Nog steeds relevant voor akkoorden, onderhandelingen en andere gesprekken over de relatie tussen de gemeente en de gemeenschap. Ook in 2022.

In 2014 deden zo’n 150 vrijwillige onderzoekers in ruim 60 gemeenten onderzoek naar hun lokale bestuur.